7 phương pháp ‘độc’ làm mát Trái Đất

Sử dụng phương pháp geoengineering (công nghệ địa cầu)
như “chọc” cho núi lửa phun sulfur, tạo mây bằng tàu thủy, gieo sắt vào
lòng đại dương… có thể làm nhiệt độ Trái đất giảm xuống.

ảnh minh họa
Liệu
chúng ta có thể chống lại biến đổi khí hậu bằng cách thay đổi khí hậu?
Câu trả lời nằm ở công nghệ địa cầu) - sử dụng các ứng dụng công nghệ
nhằm tác động thuộc tính của Trái Đất, bao gồm cả khí hậu. Theo
báo cáo của Viện hàn lâm khoa học Anh vào tháng 9/2009, nếu con người
không nỗ lực giảm thiểu lượng khí nhà kính thải ra thì chúng ta sẽ phải
dùng đến geoengineering để làm mát Trái Đất. Tuy nhiên, các phương pháp này có rủi ro liên quan tới hiệu quả, chi phí kinh tế và tác động đến môi trường. Trong
tuần này, nhiều kỹ thuật geoengineering đã được thảo luận tại Hội nghị
quốc tế Asilomar về công nghệ can thiệp vào khí hậu diễn ra tại Pacific
Grove, California, Mỹ. Lần đầu tiên, hội nghị cố gắng đưa ra những
nguyên tắc chỉ đạo cho hành động đạo đức trong nghiên cứu
geoengineering. Samuel Thernstrom, đồng giám đốc Dự án
Geoengineering tại AEI - viện nghiên cứu chính sách cho Washington DC,
- cho biết điều đó không có nghĩa là một vài kế hoạch sẽ được triển
khai trong tương lai gần. Ông nói: “Biến đổi khí hậu không phải
là vấn đề có thể giải quyết ngay được, ít nhất không phải là thế hệ của
chúng ta. Nhưng nó có thể được kiểm soát”. Dưới đây là một vài kỹ thuật geoengineering đang được quan tâm:
Chiếc ô sulfur

Chúng ta có thể lợi dụng những vụ phun trào núi lửa để phun sulfur vào tầng bình lưu, tạo ra các đám mây phản xạ ánh sáng mặt trời.

Một
trong những phương pháp geoengineering tiềm năng là “chọc” vào các núi
lửa nhân tạo để tạo ra những vụ phun trào. Điều này đồng nghĩa với việc
chúng ta phun một ít sulfur (lưu huỳnh, thành phần có trong tro núi
lửa) vào bầu khí quyển. Các phân tử sẽ phản xạ ánh sáng và nhiệt từ mặt
trời trở lại không gian giống như một bóng mát lớn.
Xanh hóa sa mạc

Phủ xanh sa mạc vừa chống hoang mạc hóa vừa giúp hấp thụ cácbon trong không khí. Ảnh: Naftall Hilger.

Các
chuyên gia cho rằng “xanh hóa sa mạc” có thể là cách thức rất hiệu quả
để “bẫy” các loại khí thải nhà kính như cácbon đi-ô-xít (CO2). Ý tưởng
geoengineering này đang bén rễ tại châu Phi. 13 quốc gia châu
Phi đang tham gia xây dựng “bức tường xanh vĩ đại” nhằm mục đích ngăn
chặn sự mở rộng của sa mạc Sahara đồng thời giúp hấp thụ một lượng lớn
CO2 trong không khí. Ngoài ra, thành viên của kế hoạch tham vọng
mang tên Dự án rừng cho Sahara cũng đã trồng cây dọc theo các khu liên
hợp năng lượng tái tạo của họ. Họ có tham vọng phủ xanh các sa mạc trên
toàn cầu. Tuy nhiên, theo Michael MacCracken, người đứng đầu các
nhà khoa học trong những chương trình về khí hậu của Viện Khí hậu (tổ
chức tư vấn về khí hậu cho chính quyền Mỹ), nếu sự phát thải khí nhà
kính vẫn tiếp tục tăng vọt thì một sa mạc xanh có khả năng sẽ không hấp
thụ được nhiều CO2. Ông cho rằng vào thời điểm hiện tại thì việc
xây dựng các sa mạc xanh có thể là một chiến lược tốt để hạn chế phát
thải khí nhà kính.
Than sinh học trong đất

Một nông dân ở Tây Virginia, Mỹ cầm than sinh học trong tay. Ảnh: Jeff Hutchens

Than
sinh học là loại than có độ xốp cao, được chế tạo bằng cách nung chất
thải nông nghiệp. Theo tổ chức Sáng kiến về than sinh học quốc tế thì
khi trở lại đất, than sinh học có thể nhốt cácbon trong đất hàng trăm
đến hàng nghìn năm. Therstrom cho rằng loại than này “xứng đáng
được nghiên cứu”. MacCracken cho biết thêm loại than này còn có ích lợi
là bổ sung, nâng cao chất lượng đất.
Trang trại rong biển

Một phụ nữ ở Bali, Indonesia thu hoạch rong biển. Ảnh: Jason Edwards

Rong
biển có họ hàng với tảo nước ngọt nhưng nó lại ở một vị trí cao quý hơn
khi những nhà khoa học ủng hộ việc xây dựng trang trại rong biển như
các bể hấp thụ cácbon. Theo Dự án phát triển làm sạch bằng rong
biển của ĐH Quốc gia Pusan, Hàn Quốc, một nửa quá trình quang hợp (quá
trình sử dụng ánh sáng mặt trời để chuyển hóa cácbon đi-ô-xít thành
năng lượng) của thế giới diễn ra tại các đại dương. Quá trình này chủ
yếu xảy ra ở thực vật biển nhỏ được gọi là thực vật phù du (hay thực
vật nổi). Rong biển có thể dễ dàng được nuôi trồng dọc theo bờ
biển. Đó là một giải pháp khả thi mà các nhà khoa học cần tính đến để
nâng cao quá trình hấp thụ cácbon của biển. Người trồng rong biển có thể thu hoạch và biến nó thành nhiên liệu tái sinh.
Tàu thủy tạo mây

Các ống hình trụ phun nước lên không trung bằng cách lợi dụng năng lượng gió và hiệu ứng Magnus để tạo đám mây đại dương.

Ý
tưởng thú vị và có phần khả thi về những chiếc tàu thủy tạo mây đã đem
đến sự mới lạ cho geoengineering trong cuộc chiến chống lại biến đổi
khí hậu. Chiếc tàu đặc biệt có các thiết bị dùng năng lượng gió
mà khi vận hành sẽ lấy nước biển và phun vào không gian, giúp tạo ra
những đám mây đại dương. Những đám mây này dày đặc và trắng hơn các đám
mây thông thường nên chúng phản xạ nhiệt của mặt trời nhiều hơn. Theo
Therstrom, nếu triển khai thành công, khoảng 1.500 con tàu có thể tạo
ra tác dụng làm mát tức thì. Ông cho biết: “Chúng ta vẫn còn một chặng
đường dài từ hiểu biết cho đến triển khai. Nhưng đó là một ý tưởng đáng
tin cậy và xứng đáng được nghiên cứu và thảo luận nghiêm túc”.
Sơn trắng các mái nhà

Các nóc nhà ở Hamilton, Bermuda đều được sơn trắng. Ảnh: George Oze.

Chống
biển đổi khí hậu có vẻ không liên quan đến màu sắc. Nhưng làm cho các
mái nhà phản xạ ánh sáng mặt trời bằng việc sơn trắng có thể là một
trong những phương pháp geoengineering đơn giản nhất. Theo các
nhà nghiên cứu ở Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley,
California, Mỹ: các mái nhà màu tối chỉ phản xạ lại khoảng 10-20% ánh
sáng mặt trời, ngược lại cái gọi là “mái nhà mát” sẽ trả lại không gian
từ 70-80%. Theo MacCracken, các nóc nhà màu trắng có thêm một
lợi ích nữa. Vì chúng phản xạ ánh sáng mặt trời nên trong nhà sẽ bớt
nóng, giảm việc phải sử dụng điều hòa không khí.
Gieo sắt vào đại dương

Các hạt sắt giúp kích thích sự phát triển của thực vật nổi ở biển. Chúng chuyển hóa CO2 trong quá trình quang hợp của mình. Ảnh: NASA

Đem sắt đến cho đại dương nhằm khuyến khích sự phát triển của các loài thực vật phù dù có khả năng hấp thụ CO2. Các nhà khoa học đã thực hiện hơn chục thử nghiệm gieo hạt sắt trên khắp thế giới và thu được thành công nhất định. Thúc
đẩy sáng tạo và nghiên cứu phương pháp geoengineering là rất quan trọng
vì nhiều kế hoạch sẽ có giá trị bền vững lâu dài. Nhưng cả MacCracken
và Therstrom đều đồng ý rằng geoengineering có thể chỉ là lựa chọn chấp
nhận được khi bắt buộc phải dùng đến.
xaluan